|Αποστολή-Φωτογραφία: Γιάννης Σεφεριάδης|
Την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου, στις 10 το πρωί, τα φέρετρα εννέα μαχητών της ένοπλης πολιτοφυλακής (YPG), έφταναν στο νεκροταφείο του Σουρούτς συνοδεία χιλιάδων Κούρδων διαδηλωτών. Οι ιαχές τους ηλέκτριζαν την ατμόσφαιρα. «Δολοφόνε Ερντογάν. Δολοφόνε AKP» φώναζε το πλήθος, με τις γυναίκες να τραγουδούν. Δεκάδες κάμερες φωτογραφίζουν και ένας μεσήλικας άνδρας κλαίει σε μια γωνιά. Πίσω, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων, πυκνοί καπνοί αχνοφαίνονται από την επαρχία Κομπάνι. «Χθες χάσαμε εννέα. Αυτοί (σ.σ. Ισλαμικό Κράτος) χάσανε εξήντα τρεις», λέει κάποιος.
«Δεν θα φύγουμε από εδώ. Ακόμη και να πέσει το Κομπάνι δεν θα φύγουμε από εδώ», λέει ο 63χρονος Κεμάλ Γκιουνέρ που μαζί με τον ανιψιό του ταξίδεψαν πριν 20 μέρες από το Ντιγιάρμπακιρ, στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας, με τις δυνάμεις των Κούρδων για να φτάσουν στην τουρκο-συριακή μεθόριο.
Από τις 16 Σεπτεμβρίου, η μάχη στο Κομπάνι έχει τρέψει σε φυγή 300.000 ανθρώπους, εκ των οποίων 200.000 έχουν καταφύγει στην Τουρκία και χιλιάδες στο Ιράκ. Αλλά εκατοντάδες ακόμη παραμένουν μέσα στην πόλη, την οποία σφυροκοπούν οι τζιχαντιστές και βομβαρδίζουν αεροπλάνα της δυτικής συμμαχίας. Πυκνοί μαύροι καπνοί βγαίνουν από το Κομπάνι, πυρά αντηχούν μέσα στην πόλη. Από αέρος ακούγονται τα μη επανδρωμένα βομβαρδιστικά της δυτικής συμμαχίας (drones) και το συγκεντρωμένο πλήθος από χιλιάδες Κούρδους της Τουρκίας που καταφθάνουν μαζικά τις τελευταίες μέρες κοιτάζει στον ουρανό χωρίς να τα βλέπει πουθενά.
Σουρούτς και Κομπάνι είναι ένα
Ο δήμος Σουρούτς, η πρώτη πόλη στην τουρκική πλευρά των συνόρων, χτίζει προσφυγικούς καταυλισμούς για να στεγαστεί ένα κομμάτι των περίπου 200.000 προσφύγων.
«Από την πρώτη μέρα της εισροής προσφύγων, ζητήσαμε από το κράτος να συστήσουμε μια κοινή επιτροπή για την κάλυψη των ανθρωπιστικών αναγκών. Ακόμα περιμένουμε απάντηση…», λέει ο επικεφαλής του τοπικού γραφείου του Κόμματος Δημοκρατικών Περιφερειών, Ισμαήλ Σαχίν, προσθέτοντας πως εκατοντάδες κάτοικοι του Σουρούτς άνοιξαν τα σπίτια τους για να δεχτούν τους πρόσφυγες. «Είδες πρόσφυγες στην πλατεία να κοιμούνται; Όχι. Γιατί όχι; Οι άνθρωποι είναι από το ίδιο σόι, έχουμε παππούδες στην άλλη μεριά του φράχτη. Αυτό μόνο μας διαχωρίζει, ο φράχτης», τονίζει κάτοικος του Σουρούτς.
«Οι πρόσφυγες του Κομπάνι δεν πηγαίνουν σε καταυλισμούς που έχουν στηθεί από το τουρκικό κράτος, δεν εμπιστεύονται το κράτος γιατί θεωρούν ότι συνεργάζεται με τους τζιχαντιστές», λέει η Νουρτζάν Μπαϊσάλ, ερευνήτρια που γεννήθηκε και ζει στο Ντιγιάρμπακιρ και έχει δουλέψει σε μη κυβερνητικές οργανώσεις στο θέμα της ανάπτυξης κοινοτήτων που βγαίνουν από εμπόλεμες συρράξεις.
Σύμφωνα με την κ. Μπαϊσάλ, «δεν είναι γνωστός ο αριθμός των προσφύγων που βρίσκονται στο Σουρούτς. Οι δημοτικές αρχές κάνουν λόγο για 60.000, η νομαρχία για 160.000, οι πρόσφυγες που φιλοξενούνται σε δημοτικά ή δημόσια καταλύματα είναι 5.000, κάποιοι φιλοξενούνται σε οικογένειες, κάποιοι άλλοι έχουν προωθηθεί σε άλλους καταυλισμούς». Τονίζει πως υπάρχουν ήδη προβλήματα λόγω έλλειψης σκηνών και πως ο χειμώνας θα δυσκολέψει κι άλλο την κατάσταση. Ήδη οι καταυλισμοί βουλιάζουν στις λάσπες από τη βροχή. Δεν υπάρχουν σόμπες, δυσεύρετα είναι και τα αναλώσιμα. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για αναπηρικά αμαξίδια και πατερίτσες για τους τραυματισμένους ενώ παράλληλα δεν υπάρχει πρόνοια για ψυχολογική συμπαράσταση στους πρόσφυγες. «Υπάρχουν παιδιά μέσα στους καταυλισμούς που είδαν τους γονείς τους να σκοτώνονται στον πόλεμο. Υπάρχει παιδί-μάρτυρας αποκεφαλισμού του πατέρα του, η φρίκη ζει ακόμα στους καταυλισμούς. Υπάρχουν γυναίκες που υπέστησαν βιασμούς, αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα για να ξεπεραστεί το προσωπικό τραύμα», λέει η κ. Μπαϊσάλ.
Στο κρατικό νοσοκομείο του Σουρούτς εκατοντάδες είναι εκείνοι που πηγαίνουν για να αναζητήσουν μέλη της οικογένειας τους που άφησαν πίσω. Ο 62χρονος Ιμπραήμ, που έφυγε πριν από 12 μέρες από το χωριό του στην επαρχία του Κομπάνι, περιμένει μήπως βρει κάποιους από τους δικούς του στους τραυματίες που φέρνουν συνέχεια από τα σύνορα. Από τους 1.700 κατοίκους του χωριού, 1.000 ακόμη περιμένουν στη μεθόριο για να περάσουν στην Τουρκία. Ο Χάμετ Χαλίλι περιμένει νέα από τον αδερφό του που αιχμαλωτίστηκε από τους τζιχαντιστές ενώ κάποιοι καταγγέλλουν ότι οι Τούρκοι δεν επιτρέπουν τη διακομιδή των τραυματισμένων Κούρδων.
Στο τζαμί της πόλης ζουν 500 άνθρωποι λόγω έλλειψης χώρου στους καταυλισμούς και δηλώνουν πως παρέμειναν μια εβδομάδα στα σύνορα χωρίς πρόσβαση σε νερό και φαγητό.
«Τις τελευταίες μέρες έρχονται 10-15 τραυματίες τη μέρα από τις συγκρούσεις», λέει ο γιατρός Τάρικ Ακντεμίρ στο κρατικό νοσοκομείο. Δεκάδες εθελοντές γιατροί τον τελευταίο μήνα βοηθούν στην περίθαλψη των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τα περισσότερα από τα 360 χωριά της επαρχίας Κομπάνι.
Ένας από τους εθελοντές, ο Σεχέρ Τουμέρ, που ήρθε από την Άγκυρα, λέει ότι «η υγεία και τα φάρμακα είναι η πιο επείγουσα ανάγκη τώρα. Δεν υπάρχει προς το παρόν κάποιος κίνδυνος επιδημίας, αλλά οι συνθήκες δεν είναι οι καλύτερες. Προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και να κάνουμε τις συνθήκες στις σκηνές ανθρώπινες. Προσπαθούμε χωρίς τη βοήθεια του κράτους. Χρειαζόμαστε ψυχιάτρους, ομάδες εθελοντών και ειδικών να βοηθήσουν για μία εβδομάδα ή 10 μέρες. Είμαι Τούρκος, αλλά είμαι εδώ πιστεύοντας και υποστηρίζοντας ότι πρέπει να γιατρέψουμε τις πληγές από την αγριότητα στο Κομπάνι, χωρίς διακρίσεις σε γλώσσα, θρησκεία και φυλή. Το τραύμα που προκαλείται από τον πόλεμο στο Κομπάνι δεν μπορεί να διαγραφεί από τη μνήμη τόσο εύκολα».
Τα παιδιά από το Κομπάνι που οι πατεράδες, οι μάνες και τα μεγαλύτερα αδέρφια τους μάχονται εκεί εναντίον των τζιχαντιστών, δεν φεύγουν από τα σύνορα. Είναι τα ίδια παιδιά που δεν έχουν σταματήσει να παίζουν παιχνίδια και να υποστηρίζουν το YPG φωνάζοντας «να ζήσει η επανάσταση στο Κομπάνι, να ζήσει ο αρχηγός Άπo (Αμπντουλάχ Οτσαλάν), να ζήσει το YPG-YPJ», καθώς ακούν και βλέπουν τις εκρήξεις από τις βόμβες στην άλλη μεριά των συνόρων.
Ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση δεν βοηθά στο ανθρωπιστικό έργο. «Δεν λαμβάνουμε χρήματα για την ανακούφιση των προσφύγων από την πολιτεία. Όχι μόνο δε βοηθά, αλλά αντίθετα θέτει εμπόδια κιόλας. Μας κόβει το 60% της βοήθειας και με τα χρήματα που στέλνει μόνο τους μισθούς των υπαλλήλων μπορούμε να πληρώσουμε», δηλώνει ο Μεχμέτ Σακίρ, υπεύθυνος του γραφείου τύπου του δήμου Σουρούτς. «Η αστυνομία βοηθά μπροστά στις κάμερες. Αλλά τα βράδια μας κλέβει τα αυτοκίνητα, μας κατάσχει τα πράγματα», τονίζουν πρόσφυγες από το Κομπάνι.
Το Κομπάνι είναι το σημείο καμπής για το Κουρδικό ζήτημα στην Τουρκία
O πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου επέμενε προσφάτως στον αποκλειστικά «ανθρωπιστικό» χαρακτήρα της ζώνης ασφαλείας στη βόρεια Συρία για την προστασία των προσφύγων που φεύγουν για να γλιτώσουν από τον πόλεμο. «Η τουρκική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να συνεχίσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες με τους αντάρτες του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK)» διαβεβαιώνει το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). «Παραμένουμε ειλικρινά προσηλωμένοι στην ειρηνευτική διαδικασία και αποφασισμένοι να την προωθήσουμε» δήλωσε ο εκπρόσωπος τύπου του AKP, Μπεσίρ Αταλάι.
Μέλος κουρδικής οργάνωσης υποστηρίζει, όμως, ότι «πρώτος στόχος του Τουρκικού Κράτους είναι να εξαφανιστεί το PKK. Ακόμη και αν αυτό σημαίνει συνεργασία με τους τζιχαντιστές. Η στάση του Ερντογάν και του AKP αποδεικνύουν πως συνεχίζεται το κεμαλικό μοντέλο για τους Κούρδους. Μια χώρα. Μια θρησκεία. Μια σημαία. Η λογική της Τουρκικής Δημοκρατίας».
Την περασμένη εβδομάδα χιλιάδες Κούρδοι διαδήλωσαν στους δρόμους της Τουρκίας για να καταγγείλουν την άρνηση της Άγκυρας να παρέμβει στρατιωτικά υπέρ των Κούρδων που υπερασπίζονται το Κομπάνι. Στις διαδηλώσεις έχασαν την ζωή τους τουλάχιστον 34 άνθρωποι. Την ίδια ώρα ο τουρκικός στρατός βομβάρδιζε θέσεις του PKK στις νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας, για πρώτη φορά μετά την κατάπαυση του πυρός που είχαν κηρύξει οι αντάρτες το Μάρτιο του 2013, ενώ η κυβέρνηση παρουσίαζε νομοσχέδιο με το οποίο ενισχύονται οι εξουσίες των δυνάμεων ασφαλείας.
Θα τρώμε μια χούφτα από το χώμα του Κομπάνι κάθε μέρα, αλλά δεν θα φάμε κεμπάπ από την Τουρκία
«Περάσαμε από τα χωριά Ντεβσέν, Μπέτχε και Αβιζεβέ. Μπήκαμε στο Κομπάνι από την πύλη Μουρσιτπινάρ στα τουρκικά σύνορα. Μας καλωσόρισαν οι μονάδες αυτο-άμυνας της πόλης» λέει ένας διαδηλωτής. Στον γυρισμό, τεθωρακισμένα οχήματα και άντρες της τουρκικής στρατοχωροφυλακής διέλυσαν την πορεία με χρήση δακρυγόνων και χημικών.
Ο μαχητής Μπισένγκ στο YPJ είπε πως προετοιμάζουν την άμυνά τους για το χειμώνα «Μπορούμε να κοιμηθούμε και κάτω από βράχους αν χρειαστεί, αλλά για τους αμάχους είναι διαφορετικά», επισημαίνοντας την ανάγκη ανοίγματος ενός διαδρόμου βοήθειας.
Μετά από ένα μήνα μαχών στο Κομπάνι οι μονάδες του YPG/YPJ συνεχίζουν να αντιστέκονται στις δυνάμεις των τζιχαντιστών και στα τρία μέτωπα. Ο 53χρονος Χετζί Φαρούκ είναι στο YPG/YPJ για 18μήνες. Είναι στο μέτωπο με την κόρη του. «Η κόρη μου και εγώ υποσχεθήκαμε ο ένας στον άλλο να πολεμήσουμε μέχρι την τελευταία σταγόνα αίματος για αυτή την πατρίδα».
Για ένα μήνα τώρα πολλοί από τους κατοίκους του χωριού Τελ Σαϊρ στα δυτικά ζουν στο ναρκοπέδιο των συνόρων. Μια ηλικιωμένη γυναίκα μαζί με τα ξυπόλητα παιδιά της λέει πως δεν μπορούν για μέρες να πλυθούν και προσθέτει πως άρρωστοι γέροι άνδρες κείτονται σε φορτηγά. «Εμείς οι Κούρδοι δεν έχουμε κανέναν. Αυτός ο γέρος άνδρας είναι άρρωστος για μέρες». Και όταν την ρωτάνε γιατί δεν πέρασε τα σύνορα απαντά «Θα τρώμε μια χούφτα από το χώμα του Κομπάνι κάθε μέρα, αλλά δεν θα φάμε κεμπάπ από την Τουρκία».