Μαρία ΚαρχιλάκηΝτόχα. Κάπου στη μέση της Corniche, δηλαδή της Παραλιακής, που ενώνει το εντυπωσιακό West Bay και τους τεράστιους ουρανοξύστες του με το εμβληματικό, χτισμένο σ’ ένα τεχνητό νησί, Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, φιγουράρουν αυτές οι τρεις λέξεις με κίτρινα γράμματα. Τεράστιες, όσο και το νόημα που εκπέμπουν: να σκέφτεσαι, να πραγματοποιείς, να πετυχαίνεις.
Eννοείται πως δεν βρίσκονται τυχαία εκεί. Συμβολίζουν το Κατάρ. Για να ακριβολογώ, είναι το moto του Qatar Foundation. Του θεσμού που υλοποιεί το όραμα του αρχιτέκτονα του σύγχρονου Κατάρ -του Σείχη Χαμάντ που παρέδωσε προ ημερών την εξουσία στο γιο του, Σείχη Ταμίμ- για μια χώρα-πρωταγωνιστή στη παγκόσμια σκακιέρα.
Το Κατάρ απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1971. Ο Σείχης Χαμάντ, ο αναμορφωτής του και 7ος κατά σειρά Εμίρης, πήρε την εξουσία το 1995 διώχνοντας με πραξικόπημα τον πατέρα του. Σε πείσμα δικό του αλλά και της ιστορίας που η χώρα δεν είχε, αποφάσισε να της δώσει μέλλον.
– προσκάλεσε, διευκολύνοντας τα, μερικά από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου ν’ ανοίξουν παραρτήματα στη Ντόχα
– εκτός από το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, έφτιαξε, σε μια έκταση χιλίων στρεμμάτων, το χωριό Katara, τόπο συνάντησης της παράδοσης του Κατάρ με πολιτιστικά και καλλιτεχνικά δρώμενα απ´ όλον τον κόσμο.
– ίδρυσε έναν τηλεοπτικό σταθμό διεθνούς φήμης: το Al Jazeera
– επένδυσε στον αθλητισμό και σε κορυφαίες διοργανώσεις: Πανασιατικοί, τουρνουά της ATP, Μουντιάλ 2022
– έχτισε τη θάλασσα και φύτεψε την άμμο. Η Ντόχα είναι γεμάτη τεχνητά νησιά και λουλούδια. Μπουκέτα κρέμονται ακόμη και από τους φανοστάτες στα διαζώματα των κεντρικών δρόμων. Οι κηπουροί τα περιποιούνται διαρκώς. Όπως και οι οδοκαθαριστές τους δρόμους. Αν ξεφύγει κανένα χαρτάκι το…τσιμπούν με ειδική λαβίδα. Φορούν φωσφοριζέ πεντακάθαρη στολή.
Σε όλα και για όλα αυτά, ο τεράστιος πλούτος του Κατάρ βοήθησε και βοηθά με το παραπάνω. Όμως δεν αρκεί για να κάνει τη διαφορά. Κι άλλες χώρες στην περιοχή είναι πλούσιες αλλά δεν ακτινοβολούν. Λείπουν ο άνθρωπος και το όραμα.
Σύρε το ποντίκι πάνω στη διαδραστική φωτογραφία και πάτα στις κόκκινες ενδείξεις κάτω αριστερά και κάτω δεξιά για να δεις τα βίντεο του karchilaki.com από τη Ντόχα.
Από την άλλη, το Κατάρ δεν είναι δημοκρατία. Δεν έχει τους θεσμούς της, δεν διανοείται τις ελευθερίες και τα δικαιώματα της. Όσοι μιλούν περισσότερο απ´ ότι πρέπει, ή θεωρηθεί ότι προσβάλλουν την κυρίαρχη οικογένεια των Αλ Θάνι κινδυνεύουν να καταδικαστούν σε ισόβια, όπως ο ποιητής Μωχάμεντ αλ Αζάμι. Τουλάχιστον οξύμωρο για μια χώρα που έχει, τρόπον τινά, υιοθετήσει την αραβική άνοιξη και τις αραβικές εξεγέρσεις, άρα, θεωρητικώς, και ό,τι αυτές εκπροσωπούν.
Έχει, επίσης, όχι μια ή δυο αλλά πολλές “Μανωλάδες” που η κάθε μια τους μετρά εξίσου πολλές ανατριχιαστικές ιστορίες απάνθρωπης εκμετάλλευσης ξένων εργατών.
Στα μουσεία της κρύβουν πίσω από παραβάν αρχαιοελληνικά γυμνά αγάλματα για να μην σοκάρονται οι κυρίες.
Ωστόσο, με μικρή εξαίρεση το Ντουμπάι, το Κατάρ είναι έτη φωτός μπροστά από τις υπόλοιπες μοναρχίες του Κόλπου. Το λέω εκ πείρας. Στη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, αντίστοιχο αξιοθέατο με το Think-Realize-Achieve, είναι το σημείο στην κεντρική πλατεία του Ριάντ που ο δήμιος αποκεφαλίζει τους καταδικασμένους σε θάνατο! Όπως κι εκ πείρας λέω ότι δεν πρέπει να συγκρίνονται οι αραβικές κοινωνίες με τις δυτικές. Είναι ανόμοιες, άρα μη συγκρίσιμες. Όσο κι αν η λαμπερή σείχα Μόζα, σύζυγος του παραιτηθέντος εμίρη και μητέρα του νέου, έχει μπόλικη πάνω της από τη χρυσόσκονη του Χόλιγουντ, δεν είναι μια γυναίκα της Δύσης. Είναι μια γυναίκα που έχει μεγαλώσει με τις αρχές και τα έθιμα μιας βαθιά συντηρητικής κοινωνίας όπως είναι η αραβική κι ένα παραπάνω εκείνη των Αράβων του Κόλπου. Και σε μια τέτοια κοινωνία, καχύποπτη με τις αλλαγές και τα πολλά ανοίγματα, ζει.
Γι αυτό κι είναι αξιοσημείωτη η διοίκηση που άσκησε ο μέχρι πρότινος Εμίρης. Γι αυτό και δεν μου έκανε εντύπωση η πρωτοφανής για τα δεδομένα των χωρών της περιοχής και γενικά της Αραβίας, κίνησή του να παραδώσει την εξουσία στο γιο του. Δεν έχει να κάνει μόνο με τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει. Είναι μια στάση συνεπής από έναν ηγέτη που επέλεξε, εκτός από i-phone, Luis Vuitton, Rolls-Royce και λοιπά συναφή καλούδια, να εισάγει υψηλής ποιότητας παιδεία και πολιτισμό. Είναι, επίσης, μια στάση συνεπής προς αυτό που είχε πει παλιότερα στο Σαρκοζί όταν του ζήτησε ν’ αλλάξει πλευρά στο Παλαιστινιακό και να στηρίξει τον Αμπού Μάζεν αντί της Χαμάς: τον συμπαθούμε τον Αμπού Μάζεν, αλλά η ουσία είναι να πηγαίνεις με το ρεύμα της ιστορίας…
Και να επαγρυπνείς, θα πρόσθετα, και να προλαμβάνεις. Προκύπτει κι από αυτά που μου έλεγαν στη Ντόχα οι ταξιτζήδες, που πάντα, σε όλα μου τα ταξίδια, αποτελούν το πρώτο μου φίλτρο: ό,τι, ο σείχης Χαμάντ, με το που είδε τα σκούρα με τις αραβικές εξεγέρσεις, διπλασίασε το μισθό των στρατιωτικών και των δημοσίων υπαλλήλων.
Είναι ερώτημα το πως θα συνεχίσει το success story του πατέρα του ο νέος Εμίρης. Είναι και μεγάλη πρόκληση ταυτοχρόνως. Διότι, όπως και να το δει κανείς, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να προσφέρει κάποιος σε μια χώρα με μηδενική ανεργία και κατά κεφαλήν εισόδημα πάνω από 100.000 δολάρια. Υπάρχει μόνο ένα: δημοκρατία…
Dispatches
